Đầu tư trái phiếu là làm gì? Đầu tư trái phiếu khác gì với đầu tư cổ phiếu? Có nên đầu tư trái phiếu? Đó là các câu hỏi được các nhà đầu tư mới thường hay thắc mắc. Trong phạm vi bài viết ngày hôm nay, Stag không chỉ phân biệt sự khác nhau giữa trái phiếu và cổ phiếu mà còn giúp bạn đọc hiểu được đầu tư trái phiếu là gì và đâu là những điều cần biết trước khi tham gia đầu tư trái phiếu.
Trái phiếu là gì?
Trái phiếu là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của doanh nghiệp hoặc đơn vị phát hành đối với người sở hữu trái phiếu. Trái phiếu hoạt động theo quy chế: nhà phát hành phải có nhiệm vụ trả lãi suất cho người đầu tư trái phiếu trong một thời gian nhất định và phải hoàn trả khoản vốn gốc cho nhà đầu tư vào thời điểm đáo hạn.
Số vốn các nhà đầu tư đã cho vay sẽ được thể hiện thông qua mệnh giá trái phiếu. Giá trị ghi trên mệnh giá trái phiếu cũng là căn cứ để xác định số tiền lãi mà người phát hành phải trả. Đồng thời, mệnh giá cũng thể hiện số tiền người phát hành phải hoàn trả khi trái phiếu đến hạn.
Đặc điểm của trái phiếu
- Nguồn thu nhập của người đầu tư trái phiếu chính là tiền lãi từ khoản tiền đã cho vay. Đây là khoản thu cố định mà đơn vị phát hành phải trả định kỳ cho bạn mà không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh lời hay lỗ.
- Người nắm giữ trái phiếu không có quyền tham gia vào các hoạt động của doanh nghiệp.
- Khi nhà phát hành trái phiếu bị phá sản hoặc giải thể, phải ưu tiên thực hiện nghĩa vụ thanh toán nợ cho người đầu tư trái phiếu trước khi chia tài sản còn lại cho cho các cổ đông.
- Có nhiều loại trái phiếu khác nhau được phân loại tuỳ theo đơn vị phát hành, lợi tức, mức độ đảm bảo thanh toán, hình thức và tính chất trái phiếu...
Phân biệt trái phiếu với cổ phiếu
Đầu tư trái phiếu và cổ phiếu có gì khác nhau là một vấn đề muôn thuở luôn được các nhà đầu tư mới quan tâm. Hãy cùng bóc tách những đặc trưng riêng biệt của hai kênh đầu tư này thông qua bảng so sánh dưới đây nhé!
Có nên đầu tư trái phiếu?
So với việc đầu tư cổ phiếu, trái phiếu vẫn được nhiều nhà đầu tư cá nhân ưu ái bởi những lợi thế đặc trưng chỉ có ở loại hình chứng khoán này. Một số lý do quan trọng để bạn cân nhắc việc tham gia thị trường trái phiếu có thể kể đến như:
Lãi suất không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh: Đây được coi là lợi thế khác biệt của đầu tư trái phiếu so với cổ phiếu. Nhà phát hành trái phiếu có nghĩa vụ trả lợi tức định kỳ cho nhà đầu tư, không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh hiện tại.
Tiết kiệm nguồn lực: Trong khi người đầu tư cổ phiếu phải mất nhiều thời gian, công sức để lựa chọn cổ phiếu, theo dõi tình hình thị trường 24/7 thì người đầu tư trái phiếu có thể xem đây như một nguồn thu nhập ổn định hơn với phần lãi suất cố định gần giống với lãi tiền gửi ngân hàng.
Được ưu tiên thanh toán nợ: Thứ tự ưu tiên thanh toán nợ khi tổ chức giải thể và nghĩa vụ hoàn trả khoản vay gốc là những điều kiện phản ánh tính đảm bảo rủi ro tốt hơn của đầu tư trái phiếu so với cổ phiếu.
Đơn vị phát hành uy tín: Đối với các loại trái phiếu do Chính Phủ phát hành và bảo lãnh thường được nhiều nhà đầu tư lựa chọn vì mức độ tin cậy cao.
Được miễn thuế thu nhập: Đối với một số loại trái phiếu, lợi nhuận từ phần lãi sẽ được miễn thuế thu nhập.
Bạn có phù hợp để đầu tư trái phiếu?
Có thể nói, trái phiếu là loại hình đầu tư phù hợp với cả nhà đầu tư thích an toàn lẫn những nhà đầu tư mong muốn bứt phá lợi nhuận. Dựa vào tính chất và đặc điểm của từng loại trái phiếu mà bạn có thể lựa chọn lọc ra mô hình đầu tư phù hợp với bản thân. Trong chuyên mục này, Stag sẽ gợi ý bạn đọc những loại hình trái phiếu phù hợp với từng phong cách đầu tư khác nhau nhé!
Phong cách của bạn là đầu tư an toàn
Đầu tư trái phiếu có thể sẽ phù hợp với bạn nếu bản thân là một nhà đầu tư mới chưa có nhiều kinh nghiệm và mong muốn thử sức với chứng khoán. Trái phiếu là hình thức đầu tư khá đơn giản nên tương đối phù hợp với những ai không có thời gian theo dõi tình hình biến động liên tục.
Gợi ý loại hình đầu tư:
Một trong những kênh đầu tư trái phiếu phù hợp với đối tượng này là các quỹ trái phiếu. Quỹ trái phiếu là loại quỹ mở, được quản lý bởi những tổ chức có kinh nghiệm và được hỗ trợ từ bên phía doanh nghiệp quản lý quỹ. Ưu điểm lớn khi đầu tư quỹ trái phiếu là thanh khoản cao so với việc trực tiếp sở hữu trái phiếu - thường chỉ hoàn trả vốn gốc vào thời điểm tất toán. Ngoài ra, số vốn yêu cầu để đầu tư quỹ trái phiếu thường không cao chỉ từ một trăm nghìn đồng tùy theo từng quỹ.
Ngoài ra, các loại hình đầu tư vào trái phiếu Chính phủ cũng là sự lựa chọn hàng đầu của những nhà đầu tư đề cao tính kỷ luật và sự an toàn khi đầu tư. Đây là những loại hình đầu tư phù hợp với đại đa số nhà đầu tư nhờ mức độ rủi ro thấp và sự uy tín của đơn vị phát hành. Tuy nhiên, đây là sản phẩm phù hợp với nhà đầu tư tổ chức, việc giao dịch khối lượng nhỏ thường gặp nhiều bất tiện.
Phong cách của bạn là mong muốn đầu tư bứt phá
Đối với những nhà đầu tư luôn mong muốn gia tăng khả năng sinh lời thì một vài loại hình trái phiếu dưới đây có thể đáp ứng nhu cầu của bạn. Tuy nhiên, trong trường hợp này người đầu tư nên là những cá nhân đã có kinh nghiệm chinh chiến trên thị trường chứng khoán. Dù không biến động nhiều như cổ phiếu, nhưng việc kỳ vọng tăng khả năng sinh lời trong đầu tư trái phiếu là điều hoàn toàn có thể xảy ra.
Gợi ý loại trái phiếu nên đầu tư:
Kênh trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ là sản phẩm tài chính phù hợp với các nhà đầu tư, muốn dùng kiến thức của mình để tìm một khoản sinh lời lớn hơn. Theo thông lệ quốc tế và quy định của pháp luật của Việt Nam, trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán do doanh nghiệp phát hành và có phần chênh lệch cao hơn so với lãi suất tiết kiệm. Do đó, đây là loại hình chứng khoán phù hợp với những nhà đầu tư chuyên nghiệp có kiến thức đầu tư, năng lực tài chính và khả năng tự chịu trách nhiệm với quyết định đầu tư của mình.
Có những loại trái phiếu nào? Cách đầu tư trái phiếu?
Các loại trái phiếu trên thị trường
Trái phiếu hiện nay được phân loại dựa trên 03 tiêu chí khác nhau là đơn vị phát hành, mức độ đảm bảo thanh toán và phân loại theo điều kiện đi kèm. Dưới đây là những loại trái phiếu bạn nhất định phải biết trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Phân loại trái phiếu theo chủ thể phát hành
Trái phiếu chính phủ: là loại chứng khoán được Chính phủ phát hành với mục đích huy động vốn trung hay dài hạn cho nhà nước. Nguồn vốn thu từ trái phiếu có thể được sử dụng để bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách, thực hiện các công trình quốc gia hay tài trợ cho các mục đích khác theo kế hoạch phân bổ ngân sách Chính phủ từng năm.
Trái phiếu chính quyền địa phương: Đây là loại trái phiếu được phát hành và bảo đảm bởi Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Hoạt động phát hành trái phiếu chính quyền thường nhằm mục đích huy động vốn cho các công trình, dự án đầu tư của địa phương.
Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh: loại trái phiếu này được phát hành bởi doanh nghiệp, tổ chức tài chính, ngân hàng của Nhà nước. Đây là những tổ chức thuộc đối tượng được Chính phủ bảo lãnh thanh toán theo quy định của luật quản lý nợ công phát hành.
Trái phiếu doanh nghiệp: đây là một loại sản phẩm tài chính, chứng khoán xác nhận nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi của doanh nghiệp đối với nhà đầu tư sở hữu trái phiếu. Theo thông lệ quốc tế và quy định của pháp luật của Việt Nam, trái phiếu doanh nghiệp là loại chứng khoán do doanh nghiệp phát hành và tự chịu trách nhiệm. Trái phiếu doanh nghiệp được chia làm 2 loại:
- Trái phiếu niêm yết: Là loại trái phiếu được giao dịch rộng rãi trên các sàn chứng khoán tập trung như HNX và HSX. Trái phiếu được đăng ký và lưu ký đầy đủ tại Trung tâm lưu ký chứng khoán và toàn bộ quá trình giao dịch đều phải dựa trên các quy định của Sở Giao dịch Chứng khoán.
- Trái phiếu OTC/trái phiếu phi tập trung: được giao dịch trên thị trường OTC. Giao dịch không bị ràng buộc bởi các chính sách pháp lý mà dựa trên những thỏa thuận mua bán riêng giữa các nhà đầu tư.
Phân loại theo các điều kiện kèm theo
Trái phiếu chuyển đổi: Là loại trái phiếu do công ty cổ phần phát hành, cho phép người sở hữu có thể chuyển đổi thành cổ phiếu thường của doanh nghiệp phát hành theo những điều kiện đã được xác định trong phương án phát hành trái phiếu.
Trái phiếu có thể mua lại/thu hồi: Được biết đến như một loại trái phiếu có điều khoản cho phép người phát hành có thể mua lại toàn bộ hay một phần những trái phiếu đã phát hành trước ngày đáo hạn với một mức giá nhất định vào ngày quy định trước.
Phân loại trái phiếu theo phương thức đảm bảo
Trái phiếu có đảm bảo: người sở hữu trái phiếu này được bảo đảm thanh toán toàn bộ hoặc một phần gốc, lãi khi đến kỳ đáo hạn. Việc thanh toán có thể chi trả bằng tài sản của doanh nghiệp phát hành hay tài sản của bên thứ ba, hoặc bảo lãnh thanh toán của tổ chức tài chính cung cấp dịch vụ bảo lãnh thanh toán.
Trái phiếu không có đảm bảo: đây là loại trái phiếu được phát hành mà không đi kèm tài sản đảm bảo hoặc sự bảo lãnh của bên thứ ba, chủ yếu dựa vào uy tín và thương hiệu của chủ thể phát hành.
Hướng dẫn cách mua trái phiếu
Đối với nhà đầu tư trực tiếp
Bạn hoàn toàn có thể tự đầu tư trái phiếu mà không cần thông qua các bên trung gian, đây thường được gọi là những nhà đầu tư cá nhân trực tiếp.
Đầu tiên, bạn cần tìm hiểu và nghiên cứu thật kỹ về các tổ chức phát hành trái phiếu uy tín, mục đích huy động vốn trái phiếu cho dự án gì, hoạt động kinh doanh của công ty ra sao... Ngoài ra, bạn có thể đánh giá mức độ phù hợp của loại trái phiếu thông qua các tiêu chí như tình hình kinh tế, lợi tức bạn nhận được là bao nhiêu và thời gian đáo hạn có phù hợp không.
Tiếp theo, sau khi đã lựa chọn được loại hình đầu tư, bạn có thể tự đăng ký mở tài khoản giao dịch chứng khoán thông qua sở giao dịch hoặc các công ty chứng khoán trên thị trường. Quá trình này có thể thực hiện trực tuyến thông qua các ứng dụng của công ty chứng khoán phát hành.
Cuối cùng, bạn sẽ tiến hành mua trái phiếu bằng cách nạp tiền vào tài khoản và đặt lệnh mua trực tuyến hoặc giao dịch tại văn phòng của công ty chứng khoán.
Đối với nhà đầu tư gián tiếp
Một sự lựa chọn khác nếu bạn chưa tự tin vào khả năng phán đoán của mình chính là đầu tư trái phiếu gián tiếp thông qua các quỹ đầu tư trái phiếu trên thị trường. Bạn có thể chủ động lựa chọn những quỹ đầu tư uy tín có đội ngũ quản lý chuyên nghiệp và danh mục đầu tư hợp lý để cùng góp vốn. Dựa vào những thông tin phân tích của các tổ chức quỹ về các loại trái phiếu, người đầu tư có thể dễ dàng hơn trong việc đánh giá tiềm năng và tìm ra lợi thế đầu tư.
Để tham gia mua trái phiếu thông qua những quỹ đầu tư gián tiếp, bạn chỉ cần số vốn ban đầu từ một trăm nghìn đồng tuỳ theo từng quỹ. Đây là một phương thức đầu tư dễ dàng và hiệu quả cho những ai mới bắt đầu và chưa có nhiều kinh nghiệm.
Những lưu ý khi đầu tư trái phiếu giúp hạn chế rủi ro
Việc trang bị kiến thức khi lựa chọn đầu tư trái phiếu doanh nghiệp sẽ giúp các nhà đầu tư tránh được những sai lầm không đáng có và hạn chế tối đa những rủi ro mang lại thiệt hại về tài sản. Khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp, bạn nên tìm hiểu rõ các thông tin sau đây:
1.Kiến thức đầu tư: Nhiều người cho rằng việc đầu tư là bộ môn may rủi, dựa vào ý trời sẽ quyết định mình lỗ hay lời. Tuy nhiên, thực chất bạn vẫn có thể phần nào kiểm soát được chúng nếu bạn có cho mình kiến thức đầu tư vững vàng.
2. Về đơn vị phát hành: Bạn cần tìm hiểu về sự minh bạch thông tin của doanh nghiệp đối với các nhà đầu tư, uy tín và vị thế của doanh nghiệp trong lĩnh vực hiện tại. Ngoài ra, đừng quên cân nhắc tình hình tài chính của công ty để đánh giá mức độ triển vọng trong tương lai, khả năng trả lãi và thanh toán trái phiếu khi đáo hạn.
3. Về loại hình trái phiếu: Khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp bạn nên cân nhắc kỹ giữa trái phiếu có tài sản đảm bảo và trái phiếu không đảm bảo. Dù có lãi suất thấp hơn, nhưng trái phiếu có tài sản đảm bảo sẽ giúp người đầu tư hạn chế được phần nào rủi ro trong trường hợp bất lợi.
4. Về các điều khoản: Một số vấn đề về điều khoản đi kèm bạn cần lưu ý như chính sách hỗ trợ thu mua lại trái phiếu của doanh nghiệp hoặc bên trung gian, lợi tức trái phiếu, thời gian thanh toán, các điều khoản về chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu trong tương lai.
5. Về lợi tức và kỳ hạn trả lãi: Các nhà đầu tư nên cân nhắc việc chênh lệch lãi suất đi kèm với rủi ro của kỳ hạn trả lãi. Thông thường, các kỳ trả lãi ngắn hạn 6 tháng/lần sẽ có lãi suất thấp nhưng ít rủi ro hơn các kỳ trả lãi dài hạn 12 tháng/lần.
6. Về mục đích phát hành: Nhìn chung, hầu hết các doanh nghiệp đều phát hành trái phiếu nhằm mục đích tăng vốn vay cho công ty. Tuy nhiên, sẽ tốt hơn nếu bạn tìm hiểu thêm doanh nghiệp sẽ sử dụng nguồn vốn vay nhằm mục đích kinh doanh hay cho một mục đích khác. Tất cả thông tin này phải được nhà phát hành cung cấp và nhà đầu tư rất cần phải tham khảo trước khi ra quyết định mua trái phiếu.
Ngày nay, việc đầu tư trái phiếu không còn xa lạ và quá khó khăn đối với những nhà đầu tư cá nhân. Tuy nhiên để tạo ra một khoản lợi nhuận bền vững và lâu dài trên lĩnh vực này, bạn cần trang bị kiến thức và xây dựng chiến lược đầu tư hiệu quả cho mình. Nghiên cứu thị trường và phân tích báo cáo tài chính của doanh nghiệp sẽ giúp bạn hiểu được tình hình kinh doanh của họ. Từ đó đánh giá được loại trái phiếu nào đang có tiềm năng mang lại cho bạn khoản sinh lời tốt nhất.
Nếu doanh nghiệp không thanh toán nợ đúng hạn, quyền lợi của nhà đầu tư trái phiếu có ảnh hưởng gì không?
Vấn đề thanh toán không đúng hạn gần như là nỗi băn khoăn chung của hầu hết những người đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp. Trên thực tế, pháp luật Việt Nam hoàn toàn có thể bảo vệ nhà đầu tư khi không may vướng phải tình trạng này.
Theo quy định của pháp luật, trường hợp doanh nghiệp không thể thanh toán nợ, bao gồm nợ trái phiếu và lâm vào tình trạng phá sản thì việc xử lý tài sản của doanh nghiệp để trả nợ thực hiện theo thứ tự phân chia tài sản như sau:
- Nghĩa vụ đối với người lao động và nghĩa vụ đối với Nhà nước.
- Nghĩa vụ đối với chủ nợ có tài sản bảo đảm, trong đó thứ tự thanh toán khi được thực hiện theo thứ tự đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định của pháp luật.
- Nghĩa vụ đối với chủ nợ không có tài sản bảo đảm.
- Chủ sở hữu doanh nghiệp.
Khi gặp khó khăn về khả năng thanh toán đầy đủ đúng hạn lãi và vốn, doanh nghiệp và các nhà đầu tư sẽ ưu tiên tự thỏa thuận thống nhất phương án xử lý phù hợp. Chẳng hạn như đàm phán hoãn hay giãn thời gian trả nợ, hoán đổi trái phiếu, xử lý tài sản đảm bảo, thỏa thuận thanh toán gốc trái phiếu bằng các tài sản khác của doanh nghiệp. Trong trường hợp không thỏa thuận được sẽ xử lý theo quyết định của tòa án.
Bài viết hôm nay đã phần nào giải đáp thắc mắc cho bạn đọc về hai loại hình đầu tư phổ biến hiện nay là cổ phiếu và trái phiếu. Qua đó, các nhà đầu tư sẽ có cái nhìn tổng quát hơn về các loại hình trái phiếu, hiểu được tính chất từng loại và tìm được kênh đầu tư phù hợp với mình.
