Nền kinh tế Việt Nam đã dần dần hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, bắt đầu từ việc bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ vào năm 1994 và củng cố vị thế của mình hơn nữa với việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2007. Dù đã có những bước tiến như vậy, Việt Nam vẫn là một thị trường cận biên, được biết đến bởi mức độ rủi ro cao hơn cũng như là một thị trường tài chính kém phát triển hơn so với các thị trường mới nổi.
Tình trạng này khiến nhiều tổ chức tài chính lớn e dè trong việc đầu tư mạnh tay vào Việt Nam, thay vào đó là các thị trường an toàn và phát triển hơn. Kết quả là, ngay cả khi có những thay đổi lớn của kinh tế toàn cầu, như sự biến động của lãi suất Fed, cũng không trực tiếp tăng nguồn lực đầu tư vào Việt Nam.
Lãi suất Fed là gì?
Lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang, thường được gọi là lãi suất Fed, là lãi suất mà các tổ chức lưu ký cho nhau vay dự trữ qua đêm. Được thiết lập bởi Cục Dự trữ Liên bang, ngân hàng trung ương của Hoa Kỳ, lãi suất này được xem như một chuẩn mực cho nhiều loại lãi suất khác trong nền kinh tế, ảnh hưởng đến mọi thứ từ lãi suất thế chấp đến lợi suất trái phiếu.
Khi lãi suất Fed tăng, việc vay tiền trở nên đắt đỏ hơn, có thể làm chậm hoạt động kinh tế. Ngược lại, khi lãi suất Fed thấp, việc vay tiền trở nên rẻ hơn, khuyến khích chi tiêu và đầu tư. Lãi suất Fed là một công cụ quan trọng được sử dụng để quản lý nền kinh tế Hoa Kỳ, nhưng tác động của nó lan rộng ra ngoài lãnh thổ nước này, ảnh hưởng đến các thị trường tài chính và nền kinh tế toàn cầu, bao gồm cả Việt Nam.
Tác động của lãi suất Fed lên Việt Nam và các ngành công nghiệp chính
Tại sao lãi suất Fed tác động lên Việt Nam
Khi Fed tăng lãi suất, trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ trở nên hấp dẫn hơn vì chúng cung cấp lợi nhuận cao hơn với rủi ro tối thiểu. Điều này chủ yếu là do USD là một đồng tiền quốc tế có tính thanh khoản cao và thường được sử dụng như đồng tiền chính để giao dịch hàng hóa như khí đốt và dầu. Nhu cầu toàn cầu đối với đồng USD làm cho nó rất được ưa chuộng và là một nơi lưu trữ giá trị ổn định, cung cấp một khoản lợi nhuận mà gần như không có rủi ro.
Điều này có thể khiến dòng vốn chảy ra khỏi các thị trường mới nổi như Việt Nam, khi mà các nhà đầu tư tìm kiếm sự an toàn nhiều hơn. Mặc dù Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đặt ra một rào cản cao để hạn chế dòng tiền ra USD, những tác động khi lãi suất cao của Fed vẫn được thể hiện một cách gián tiếp.
Chẳng hạn, hãy tưởng tượng một nhà đầu tư có 1 triệu USD để đầu tư. Họ có thể chọn đầu tư vào Việt Nam, nơi mà lợi nhuận kỳ vọng là 10% hàng năm. Tuy nhiên, nếu USD tăng giá 10% so với VND trong thời gian đầu tư, lợi nhuận của nhà đầu tư có thể bị giảm đáng kể do thay đổi tỷ giá hối đoái.
Đây là ví dụ cụ thể:
- Nhà đầu tư đưa 1 triệu USD vào Việt Nam với tỷ giá hối đoái là 23,000 VND mỗi USD, nhận được 23 tỷ VND.
- Sau một năm, với lợi nhuận 10%, khoản đầu tư tăng lên 25.3 tỷ VND.
- Nhưng nếu USD tăng giá 10%, tỷ giá hối đoái mới là 25,300 VND mỗi USD.
- Khi nhà đầu tư chuyển đổi lại sang USD, họ vẫn chỉ có khoảng 1 triệu USD, nghĩa là lợi nhuận ròng của họ là bằng không.
Mặt khác, nếu cùng một nhà đầu tư chọn mua trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ với lợi suất 5.25%, họ sẽ kiếm được 52,500 USD mà không phải chịu rủi ro tỷ giá.
Ví dụ đơn giản này cho thấy tại sao trong thời gian USD tăng giá mạnh, các nhà đầu tư có thể thích sự chắc chắn của trái phiếu Hoa Kỳ hơn là các khoản đầu tư có rủi ro cao hơn tại Việt Nam, mặc dù có tiềm năng lợi nhuận cao hơn.
Sự tác động đến những ngành công nghiệp chính
Kết quả là, sự chậm lại của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam tạo nên một mối lo ngại lớn. FDI là nguồn vốn quan trọng cho phát triển cơ sở hạ tầng và các dự án khác thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Khi các nhà đầu tư chọn trái phiếu Hoa Kỳ thay vì đầu tư vào Việt Nam, các khoản đầu tư quan trọng này sẽ trở nên thiếu hụt. Sự thiếu hụt đầu tư này có thể làm chậm phát triển các ngành công nghiệp chủ chốt tại Việt Nam, như:
- Bất động sản: Lãi suất cao hơn ở Hoa Kỳ có thể dẫn đến điều kiện thanh khoản thắt chặt trên toàn cầu, làm tăng chi phí vay vốn cho các nhà phát triển dự án.
- Sản xuất: Mặc dù USD mạnh hơn có thể khiến hàng xuất khẩu của Việt Nam trở nên rẻ hơn khi quy đổi sang USD, từ đó thúc đẩy nhu cầu, nhưng nó cũng có thể làm tăng chi phí nguyên liệu thô và linh kiện nhập khẩu được định giá bằng USD. Những chi phí đầu vào cao hơn này có thể làm giảm lợi nhuận cho các nhà sản xuất hoặc buộc họ phải tăng giá, điều này có thể khiến hàng hóa Việt Nam trở nên kém cạnh tranh hơn trên thị trường toàn cầu theo thời gian.
- Ngân hàng: Các ngân hàng Việt Nam có thể đối mặt với chi phí vốn cao hơn, ảnh hưởng đến lãi suất cho vay và điều kiện vay trong nước.
- Dự án cơ sở hạ tầng: Với FDI giảm, có thể có ít vốn hơn để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng quan trọng, cần thiết cho sự tăng trưởng kinh tế dài hạn của đất nước.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Việt Nam được xếp vào nhóm thị trường cận biên, có nghĩa là nó kém phát triển hơn so với các thị trường mới nổi. Nhiều tổ chức tài chính lớn thậm chí không hề đầu tư vào Việt Nam, vì vậy việc giảm lãi suất Fed cũng không có nghĩa là họ sẽ bắt đầu đầu tư vào thị trường nước ta. Chỉ có một số ít các tổ chức tài chính lớn đã đầu tư vào Việt Nam có khả năng tiếp tục, nhưng họ sẽ ưu tiên phân bổ vào các thị trường có rủi ro thấp hơn trước và xem xét Việt Nam như một lựa chọn sau cùng.
Các nhà đầu tư nên làm gì?
Mặc dù lãi suất Fed là một yếu tố quan trọng cần xem xét, các nhà đầu tư nên nhớ rằng Việt Nam chưa hoàn toàn hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu. Điều này có nghĩa là tác động của lãi suất Fed sẽ chỉ giảm bớt và có thể mất thời gian để thể hiện một cách rõ rệt. Trên thực tế, thường mất khoảng sáu tháng đến một năm để cảm nhận được tác động của những thay đổi trong chính sách của Fed, kể từ khi chúng được công bố. Do đó, các nhà đầu tư không nên hoảng loạn hay quá phấn khích. Thay vào đó, hãy giữ bình tĩnh và quan sát.
Thị trường chứng khoán có xu hướng phản ứng quá mức với tin tốt, dẫn đến định giá quá cao. Thay vì vội vàng đưa ra quyết định, các nhà đầu tư nên có một cách tiếp cận thận trọng, cân nhắc kỹ lưỡng giữa rủi ro và lợi ích. Ngoài ra, mặc dù lãi suất Fed thấp hơn sẽ tác động tích cực đến nền kinh tế Việt Nam, nhưng quy mô của tác động này là hạn chế và cũng sẽ mất thời gian để thể hiện đầy đủ. Việc đa dạng hóa đầu tư và duy trì một danh mục đầu tư cân bằng có thể giúp giảm thiểu một số rủi ro này trong khi cho phép các nhà đầu tư hưởng lợi từ triển vọng tăng trưởng dài hạn của Việt Nam.
Stag sẽ tiếp tục cập nhật những kiến thức, thông tin mới nhất về thị trường tài chính cũng như những kinh nghiệm quan trọng dành cho nhà đầu tư. Đừng quên đăng ký Stag's Blog để nhận được những bài viết hữu ích trong thời gian sớm nhất.
